North Sea Jazz 2022 (festivalverslag)

Je kunt je afvragen hoe lang het nog kan. Hoe lang lukt het North Sea Jazz nog die formidabele mix van legendes en nieuwe virtuozen in jazz, soul en blues op te dienen? De legendes in deze genres sterven langzaam uit en dat doet angstig vooruitkijken naar de toekomst. Een veel betere raadgever is dan ook om er zorgeloos van te genieten zolang het nog in vol ornaat kan. Anno 2022 hoeft het Rotterdamse festival met de aanwezigheid van grandioze senioren als Diana Ross, Herbie Hancock en Gustavo Santaolalla namelijk nog altijd niet te leunen op een volgende generatie.

VRIJDAG

Aan de 79-jarige George Benson de taak Ahoy in de juiste stemming te brengen. Met de man achter hits als Give Me The Night en Breezin’ wordt de 45e editie van North Sea Jazz vrijdag praktisch afgetrapt. Of het moet John Legend zijn geweest die donderdag de ‘Grand Opening Night’ verzorgde, maar veel liever de smooth jazzgitarist dan de voor een batterij gezapige hits verantwoordelijke popster. Benson krijgt het publiek als vanzelf mee, voor een belangrijk deel door bekendere tracks zoals het heerlijk voortstuwende On Broadway. Wel lijkt hij iets minder vaak zelf de gitaar op te pakken dan voorheen. Wellicht dat de vingers langzaamaan toch wat stroever beginnen te bewegen bij de man die ooit snaren aantikte in dienst van kolossen als Miles Davis en Stevie Wonder.

Verfrissend is het om vervolgens een kijkje te nemen bij Makaya McCraven in de broeierige buitentent Congo. De Amerikaanse drummer baarde in 2020 opzien met We’re New Again, waarop hij de iconische praatzang van wijlen Gil Scott-Heron van modern elan voorzag. Zeer boeiend album, maar het North Sea Jazz-publiek krijgt daarvan niets te horen. Dat stoort echter geen moment, want met zijn formidabele band laat McCraven horen en zien hoe imposant nu-jazz kan zijn. Vooral het spel van de drumvirtuoos zelf is een genot voor oog en oor.

Wie de tent uit loopt, ziet op een klein pleintje Delvon Lamarr Organ Trio spelen. De groep uit Seattle leunt op diepe funkbassen en maakt souljazz in de traditie van Jimmy Smith en Booker T. Jones, maar verzuipt op Congo Square in bas. En dan moet je nog maar hopen dat je de mannen ook daadwerkelijk ziet, want ze staan bijna op ooghoogte. Met een paar absolute Hammond-krakers in hun repertoire verdienen deze heren eigenlijk een groter podium.

De pas 26-jarige Marcus King is juist in een van de twee megazalen geprogrammeerd en het is duidelijk waarom. Hij brengt de Nile in vervoering met dampende bluesrockjams en zompige ballads. De vetste rock & rollshow van het weekend, misschien ook omdat het optreden van soulband Black Pumas op zondag niet doorgaat. Deze zomer blijken late afmeldingen (vaak door corona) het nieuwe festivalnormaal en op NSJ haken behalve Black Pumas ook o.a. Gabriels, Tom Misch en Pino Palladino & Blake Mills af.

De afmeldingen zijn zonde, maar de goedgevulde line-up van NSJ kan wel een stootje hebben. Voor je het weet sta je weer te kijken naar de klasbakken Lianne La Havas, bijvoorbeeld. De Londense soulzangeres bracht in coronatijd haar fraaie derde album uit, waarmee ze als herboren terug op het podium is. Zonder nu sentimenteel te willen klinken: gesteund door haar beste songs tot dusverre was ze nog nooit zó goed. Verder imponeert La Havas in de Maas onder meer met een cover van Radioheads Weird Fishes.

Waar La Havas zegt NSJ gemist te hebben, geldt voor Diana Ross pas echt dat ze lang weg is geweest. Dertien jaar geleden stond de soul- en discolegende voor het laatst op een Nederlands podium (GelreDome) en in Rotterdam keert ze glorieus terug. Na haar recente optreden op het Britse Glastonbury ging het verhaal dat Ross het allemaal vocaal niet meer aankan, en wie zijn verwachtingen daardoor heeft laten temperen wordt aangenaam verrast. Natuurlijk: in een stampvolle en bloedhete Nile hapt ook zij soms even naar adem door bijvoorbeeld blazers of achtergrondzangeressen te laten soleren. En oké, op haar 78e is het ook goed een stevige backing band te hebben die op die leeftijd onafwendbare vocale oneffenheden maskeert. Maar mag het? Ross zingt over het algemeen prima en blijkt een groot publiek nog altijd eenvoudig om de vinger te winden met een onvervalste greatest hits-show. Supremes-meebrullers Baby Love, Stop! In The Name Of Love, You Can’t Hurry Love en Love Child worden er al vroeg doorheen gejaagd, maar ook solohits als Upside Down en Love Hangover komen voorbij. En Ross is de beroerdste niet: speciaal voor NSJ zingt ze een fraaie versie van jazz-standard Don’t Explain, geschreven door Billie Holiday in het geboortejaar van Ross.

Ook BADBADNOTGOOD staat in een stampvolle zaal (Darling), maar die wordt rap gezuiverd van mensen die het allemaal toch nét iets te hard en experimenteel vinden. De jonge Canadezen spelen op een donker podium voor een groot scherm waarop ‘live’ beelden worden geprojecteerd van stedelijk gebied, water, wegen en andere sfeervolle taferelen. Het geeft de stuwende fusion – met een hoofdrol voor de superstrakke drumpartijen van drummer/hypeman Alexander Sowinski – een extra positieve dimensie.

Het contrast met Ibrahim Maalouf is groot: de Maas blijft wél tot het einde volgepakt. De Frans-Libanese trompettist bespeelt het publiek dan ook slim met bombarie en bravoure. Wie bij jazzmuzikanten denkt aan in zichzelf gekeerde knakkers die weinig contact maken met het publiek, heeft aan Maalouf een hele slechte. Hij heeft inmiddels dermate naam gemaakt met zijn Arabische jazz met hedendaagse twist dat hij moeiteloos een hele zaal laat meezingen bij het laatste refrein. Waar veel jazzmuzikanten willen laten horen wat ze allemaal kunnen, zet Maalouf altijd de melodielijn centraal. Het levert nummers op die ook niet-hardcore jazzliefhebbers kunnen bekoren.

De skimuts van de 1 meter 90 lange Gregory Porter is evenzeer imposant als vanouds. Waarom hij die altijd draagt, is niet bekend. Maar doet dat er verder toe? Want met zijn warme, boterzachte stem en kalme en soulvolle vocale jazz pakt hij de Nile in. De ideale afsluiter om het NSJ-publiek met een gerust hart naar bed te sturen.

ZATERDAG

Daniel Lanois is een groot producer, die klassiekers zoals Peter Gabriels So, U2’s The Joshua Tree, Bob Dylans Oh Mercy en Emmylou Harris’ Wrecking Ball op zijn naam heeft staan. Zijn solowerk is véél minder bekend, maar dat is dan ook timide en niet gemaakt om een groot publiek aan te boren. De zeventigjarige Canadees zet een sympathiek optreden neer met bassist Jim Wilson en de in de programmafolder aangekondigde mystery guest: Trixie Whitley (de dochter van bluesrocker Chris Whitley) neemt plaats achter het drumstel. “Als je allebei aan deze kant van de ‘vijver’ bent, is het een gemiste kans om niet samen op te treden”, legt Lanois uit. Zijn liedjes zijn niet verheffend, wel is de harmonieuze samenzang tussen Lanois, Whitley en Wilson fraai. Lief: de Belgisch-Amerikaanse zangeres krijgt na het spelen van Surely You Were Meant To Be Mine een vertederende knuffel van Lanois. En warm was het toch al in de Congo, dat Lanois doet denken aan broeierige dagen in New Orleans. “Up here it’s like a sauna. I just lost five pounds!”

Herbie Hancock – toetsenist/componist van jazzklassiekers als Maiden Voyage en Head Hunters – staat voor de dertigste keer op NSJ en voor het eerst als Artist in Residence. Het betekent dat hij meerdere keren optreedt, een masterclass verzorgt en dat de organisatie geen idee heeft wat hij allemaal gaat spelen. De 82-jarige Herbie mag dus los. In de Amazon begint hij met een medley met – zoals hij het zelf noemt – ‘space music’, om vervolgens via onbekender jazzfusionmateriaal te eindigen met een zinderend en funky einde (Chameleon), inclusief toffe schoudersynthesizer. Het sprongetje op het einde maakt het af. Nog altijd een zeer charmante showman.

Waar Herbie besluit met een volle rechtse, ontbreekt het gif juist bij Michael Kiwanuka. De Brit kan bogen op een paar prima soulplaten en hits als Home Again en Cold Little Heart, maar meer dan degelijk wordt het niet in de Nile.

De blik gaat vervolgens op de man die precies vijftig jaar ouder is dan Kiwanuka en een goeie bekende van Herbie Hancock: de legendarische jazzbassist Ron Carter. Zijn Foursight Quartet blijkt vandaag alleen een trio, omdat drummer Payton Crossley ziek is afgehaakt. Maar de 85-jarige Carter – bekend van werk met grootheden als Eric Dolphy, Miles Davis en dus Hancock – heeft voor hetere vuren gestaan en levert een prima set af. Liefhebbers van warme postbop genieten, maar velen vinden de show wellicht wat te eentonig en verlaten de Madeira vroegtijdig. Carter reageert vanachter zijn staande bas met een knipoog door een song op te dragen aan ‘our friends who left the concert’.

Via r&b-diva’s Erykah Badu en Lady Blackbird belanden we bij Robert Glasper. Hij laat de Darling-zaal John Coltranes A Love Supreme meezingen en ‘citeert’ even later weer Nirvana. De nu-jazz van de van aansprekende hiphopsamenwerkingen bekende Glasper weet evenwel niet écht te beklijven en lijkt soms wat ongeconcentreerd. Dan kun je de zaterdag beter ongedwongen afsluiten bij Nile Rodgers & CHIC. In de Nile (duh) is een synthfunkfeestje onafwendbaar.

ZONDAG

Een op het oog stokoude man wordt zondag in de Madeira het podium op gehesen. Maar als Gustavo Santaolalla (70) uitgestrompeld is, neerploft op een krukje en zijn mond opentrekt, galmt een verrassend jong stemgeluid door de zaal. Met zijn band neemt de Argentijn het publiek mee op een reis door zijn leven en dus komen zowel zijn vroege folkwerk als zijn wereldberoemde soundtracks aan bod. Santaolalla is een Grammy-winnende grootheid die films als Brokeback Mountain, Babel en Motorcycle Diaries van onderscheidende scores voorzag. De innemende componist speelt uit Brokeback Mountain bijvoorbeeld A Love That Will Never Grow Old, dat hij schreef met Bernie Taupin en destijds gezongen werd door Emmylou Harris. Santaolalla voorziet zijn rijke muziek van context met dit soort kleine verhaaltjes tussendoor die alleen maar bijdragen aan de romantische magie die van dit optreden af spat.

Van Zuid-Amerika naar Afrika: Fatoumata Diawara brengt de Maas in hogere highlife-sferen. De Malinese zangeres stond een week eerder nog even bij Gorillaz op het podium tijdens Down The Rabbit Hole en laat nu op eigen kracht een kolkende massa dansen en lachen, maar haar eigen energie is ongeëvenaard. Ze predikt liefde, oreert over hoe we allemaal rood zien als we met onze ogen dicht in de zon kijken en brengt odes aan helden als Fela Kuti en Nina Simone. Zo zet je Rotterdam in vuur en vlam.

Ondertussen brengt ook het jonge jazzcollectief Secret Night Gang menig ledemaat in beweging. Hun smooth uptempo jazzfunk op Congo Square is een opwarmertje voor de show van de eveneens uit de VK afkomstige Nubya Garcia in de Congo. De 31-jarige tenorsaxofonist en bandleider uit Londen bracht in 2020 haar debuutplaat Source uit, maar de ep Nubya’s 5ive uit 2017 is misschien wel nog beter. Vanavond wordt vooral werk van Source gespeeld, naast twee nieuwe nummers. Desalniettemin zet Garcia de hele tent op zijn kop met een energieke set, dwingende en heldere saxpartijen en rijke composities waarin ze fusion, spirituele postbop en zelfs wat Latin mengt.

The Fearless Flyers zijn twee leden van funkgroep Vulfpeck, drummer Nate Smith en de bassist van fusionband Snarky Puppy. Zie ze eens staan: de twee gitaristen en de bassist, allen met zonnebril, heerlijk op een rijtje met hun instrumenten op een standaard. Ze hoeven alleen nog maar hun vingers razendsnel over de snaren te bewegen. Het is een komisch, haast cartoonesk gezicht. Vervolgens spelen ze de hele Maas plat. Met hun dansbare, razendsnelle funk en het strakke spel van Smith bewegen ze zelfs de zuurste personen tot een danshuppeltje, hoofdknikbeweging of zelfs een glimlach.

Een instrumentale cover van Steely Dans Reelin’ In The Years staat misschien wel symbool voor de toegankelijkheid van de Fearless Flyers-show. En dat is precies waar bij Thundercat juist geen enkele sprake van is. We sluiten af in chaos met de geniale gek uit LA terwijl Alicia Keys de Nile betovert. Het oud-bandlid van Suicidal Tendencies staat op plaat noch live bekend om grote focus en dat is in de Darling dus ook niet wat je kunt verwachten. Verwachtingen zijn sowieso een slechte raadgever bij de meesterbassist, die op het ene moment onnavolgbaar jamt, om dan weer een catchy psychedelische soultrack van stal te halen en tussendoor wat absurdistische humor de zaal in te slingeren. Na een weekend dat muzikaal alle kanten op schiet, is de verwarring waarmee Thundercat je opzadelt de enige waardige afsluiter van North Sea Jazz 2022.

North Sea Jazz 2022
Gezien op 8 t/m 10 juli 2022
Foto’s door Peter de Jong (vrijdag) en Carolien Sikkenk/Photoline (zaterdag en zondag)