Nits in Carré (live-recensie)

Ja, er werden hits gespeeld tijdens de twee jubileumconcerten van Nits afgelopen weekend in Carré. Natuurlijk werden er hits gespeeld! Maar ze waren ver in de minderheid, want de nadruk lag op het recentere en minstens zo mooie werk. De eerste set van het ruim twee uur durende optreden werd zowel zaterdag als zondag gedomineerd door een complete uitvoering van het dit voorjaar verschenen mini-album Tree House Fire. En het nummer The Tree van die plaat is al direct een van de hoogtepunten van de avond.

Het zes nummers tellende Tree House Fire is een fraai weemoedig album. Niet per se beter of slechter dan de pakweg vijf of tien platen die de groep eerder deze eeuw maakte. Nits beoordeel je niet op een song en zelfs niet op een album. Bij deze groep draait het om het oeuvre; dat vertelt het grote verhaal. Een verhaal dat nu al een halve eeuw duurt. Vijfentwintig albums, honderden liedjes.

Tree House Fire laat zich omschrijven als een zestal ‘muzikale meditaties’ naar aanleiding van de brand die in mei 2022 het gebouwtje De Werf nabij station Amsterdam Sloterdijk verwoestte, dat veertig jaar lang oefenruimte, studio, laboratorium en archief van de groep was geweest. Najaar 2022 was Nits echter alweer op tournee met het album Neon, dat ten tijde van de brand al helemaal af was.

Auto-immuunziekte

De vele genodigden, familieleden, vrienden en muziekcollega’s bij de Carré-concerten afgelopen weekend leken nieuwsgierig naar hoe zanger Henk Hofstede zich gedurende de ruim twee uur op het podium zou houden. Hij werd voorjaar 2023 getroffen door een zeldzame auto-immuunziekte die onder meer de spieren rond de mond verslapt en zo het zingen onmogelijk maakt. Het blijkt niet te genezen, maar wel te behandelen met medicijnen. Die slaan bij zorgvuldige dosering inmiddels zo goed aan, dat Hofstede weer twee uur op het podium kan staan. Sterker nog, als hij in interviews de afgelopen maande niet openlijk over de ziekte had gesproken, hadden velen er waarschijnlijk niets van gemerkt. Vooral tijdens de tweede set van het optreden zingt Hofstede zo goed als hij altijd heeft gedaan en speelt hij tijdens het onvermijdelijke J.O.S. Days ook nog een perfect partijtje mondharmonica.

Vijftig jaar Nits gaat over de periode 1974–2024. De tweede helft van de jaren tachtig is het decennium waarin de band zeven stevige hits op rij scoort. In 1989 verschijnt het live-album Urk – de commerciële klapper voor de band, die gepaard gaat met een Edison, een Gouden Harp en ook nog de BV Popprijs. In plaats van alles op alles te zetten om een nieuwe In The Dutch Mountains of Nescio te schrijven, gooien Hofstede en de zijnen het roer radicaal om. De muziek wordt avontuurlijker, experimenteler, en Nits een regelrechte cultgroep, terwijl de band tegelijkertijd met grote regelmaat de theaters blijft bespelen voor de oude fans die voor de jarentachtigsuccessen komen.

Bezettingswisselingen

Hoe de vlag er in 2024 bij hangt wordt zondagavond in Carré duidelijk. Van de 24 gespeelde nummers zijn er negen van vóór 1990 en vijftien van daarna. Het concert omspant de jaren tachtig tot het heden – alleen de nog wat prille platen uit de jaren zeventig worden genegeerd. Dat klavierenman Robert Jan Stips begin jaren tachtig bij de band kwam, zal ook een rol hebben gespeeld. Er zijn in die halve eeuw ook bij Nits diverse bezettingswisselingen geweest. Maar doorgaans kwam het erop neer dat er musici bij kwamen die na een tijdje ook weer wegingen. Sinds 1981 vormen Hofstede, Stips en slagwerker Rob Kloet de kern en sinds begin deze eeuw hebben zij daar ook niemand anders meer bij nodig.

In Carré blijkt zondagavond weer eens hoe goed dat uitpakt, omdat de drie mannen niet alleen ontzettend goed met hun instrumenten overweg kunnen, maar zichzelf ook een eigenzinnige rolverdeling aangemeten hebben. Hofstede zingt en speelt gitaar of piano – feitelijk een soort singer-songwriter. Rob Kloet is eigenlijk de geheime kracht van de groep doordat hij zo melodieus speelt, dat hij veel meer is dan een traditionele ‘timekeeper’ – vaak zelfs een complete begeleidingsband. En dat geeft Stips de ruimte om in te kleuren, aan te kleden en zoveel versieringen toe te voegen als zijn tien vingers en twee handen dat toestaan.

Gedurfde afsluiters

Verrassend in Carré is de keuze voor twee stukken van het ‘oorlogsalbum’ Angst uit 2017 – Yellow Socks & Angst en Lits-Jumeaux – en dat de groep het officiële deel durft af te sluiten met twee relatief onbekendere nummers: Beromünster van Neon uit 2022 en Cars & Cars van Ting uit 1992. En dan is er in de toegift nog het ontroerende Ivory Boy van het Wool-album uit 2000 – een onverwacht hoogtepunt. Wat een oeuvre! Het is te beperkt om te stellen dat de Nits ‘er nog zijn’. Ze zijn er weer, niets minder dan dat.

Nits in Koninklijk Theater Carré
Gezien op zondag 14 april 2024
Foto door Jan-Willem Bullée
Meer lezen over Nits? In Lust For Life 040 lees je een uitgebreid interview met de band!