Het verspilde talent van Damien Rice

Het was een typische zomeravond in Reykjavik, begin juli 2010. Wie ooit in de zomer in de IJslandse hoofdstad is geweest, weet dat het dan dag en nacht licht is – en nog best lekker weer ook. Ik was er voor een perstripje: ik zou er singer-songwriter Olof Arnalds interviewen en er een reisverhaal voor Lust For Life gaan schrijven. De avond na het interview ging het gerucht dat in een van de lokale kroegjes, Kaffibarinn (dat deels eigendom is van Blurs Damon Albarn, trouwens), Glen Hansard van The Frames een verrassingsconcertje zou geven. Hartstikke leuk natuurlijk, dus ik sleurde mijn lichaam naar de betreffende kroeg die al aardig vol zat met muziekliefhebbers, zatlappen en alles daartussenin. Ik raakte er aan de praat met een sjofel uitziende vent van ergens achter in de dertig. Schurftige baard, plakkerig haar, Iers accent, kreukelig paars colbertje – maar humor had ‘ie wel, en hij wist bijzonder veel van muziek. Al kon ik er vanwege eerdergenoemd accent niet extreem veel van verstaan.

Drie pints Viking-bier (ja, echt…) later betrad heer Hansard het etablissement en speelde vol verve zijn liedjes, terwijl ik met mijn nieuwe drinkmaat aan de bar bleef hangen. Maar op een gegeven moment riep Glen: “En nu wil ik mijn goede vriend Damien uitnodigen om een liedje mee te komen spelen!” De gezond aangeschoten Ier naast me stond moeizaam op, zei verontschuldigend: “Dat ben ik!”, liep naar de hoek van de kroeg waar zijn collega grijnzend klaarstond, pakte zijn half gesloopte gitaar en speelde een paar hartverscheurend mooie nummers. Het betrof hier de Ierse singer-songwriter Damien Rice – een van mijn grote helden. Die ik vanwege zijn verlepte uiterlijk totaal niet herkend had (zie ook onderstaande foto). Pijnlijk, maar ergens is het wel typerend voor de roerige carrière van Rice.

Knipperlichtrelatie
Hij werd geboren op 7 december 1973 in Kildare, Ierland, en was al van jongs af aan met muziek bezig. De eerste stapjes naar succes maakte hij met rockband Juniper, waarmee hij vooral in zijn thuisland enige faam genoot. Gedonder met de platenmaatschappij zorgde ervoor dat hij die band in 1998 verliet, waarna hij zich op het solopad stortte. En niet bepaald onsuccesvol: zijn debuutsingle The Blower’s Daughter (2001) sloeg bij een breder publiek aan en het debuutalbum O, dat een jaar later verscheen, betekende Damiens definitieve doorbraak. De mix van pure folk en venijnige indierock, met hier en daar wat theatrale elementen, was tegelijkertijd origineel en pakkend en het succes zorgde ervoor dat Rice voortaan in volle zalen zijn kunstje kon doen.

Een van zijn grootste inspiratiebronnen, misschien zelfs zijn ultieme muze, was Lisa Hannigan, die met haar vocalen ook een forse bijdrage aan de plaat leverde. Het was destijds een publiek geheim, maar in de jaren daarna gaf onze Ierse vriend toe dat hij en Lisa jarenlang een knipperlichtrelatie onderhielden, die tegelijkertijd goed was voor de inspiratie, maar ook loodzwaar voor beide betrokkenen. Want Damien is niet bepaald een makkelijk mannetje, zowel op professioneel als persoonlijk vlak, en hij kijkt ook niet op een wijntje meer of minder.

Ruzie
Het duurt dan ook vier jaar voordat opvolger 9 het licht ziet, voorafgegaan door het sort-of titelnummer 9 Crimes: een broeierig, behoorlijk somber duet tussen Rice en Hannigan, dat zal uitgroeien tot een van zijn bekendste nummers. De daaropvolgende tour leidt Rice en co in 2007 langs grote festivals als Rock Werchter, Lowlands en Glastonbury, maar vlak daarvoor vond er een ingrijpende gebeurtenis plaats – waarvan in eerste instantie niet eens duidelijk was dat ‘ie überhaupt plaatsgevonden had. Tijdens het concert in de 013 te Tilburg, op 20 maart 2007, was Hannigan ineens niet van de partij. Zoals later bleek, hadden de twee een paar dagen eerder na een optreden in Duitsland enorme ruzie gekregen, wat zowel het einde van de professionele als de persoonlijke relatie betekende. Hoe belangrijk ze was, bleek wel uit een interview waarbij hij gevraagd werd naar de mooiste en pijnlijkste gebeurtenissen uit zijn leven: “De mooiste was toen ik Lisa Hannigan voor het eerste ontmoette, het pijnlijkste moment was toen ze niet meer met me wilde praten”. Hoezeer die breuk hem beïnvloedde, blijkt wel uit het feit dat er sindsdien precies nul nieuwe albums of singles zijn verschenen en slechts heel af en toe, tijdens de spaarzame concerten die hij nog gaf, speelde hij een nieuw nummer.

Best Kept Secret
Het intieme optreden in Reykjavik van drie jaar later zorgde er niet voor dat hij zijn carrière een nieuw leven inblies. Integendeel, gedurende de jaren die volgden, zakte hij verder weg in de anonimiteit. Groot was dan ook mijn verbazing toen Damien vorig jaar bekendgemaakt werd als headliner van het nieuwe festival Best Kept Secret te Hilvarenbeek, een festival dat verder vooral hippe, frisse namen op het programma had staan. Maar Damien kwam, zag en overwon. Gewapend met slechts een gitaar, een fles wijn en zijn charisma pakte hij het grootste deel van het vijftienduizendkoppige publiek als in zijn beste dagen moeiteloos in – zie ook de registratie op de site van 3Voor12. Als afsluiter speelde hij een nieuw nummer, het prachtige The Box – en even had ik de naïeve hoop dat Damien zich door de positieve respons zou laten inspireren om weer echt aan het werk te gaan en een nieuwe plaat te maken. Helaas: sindsdien is het op een paar optredens na weer doodstil. Ik blijf hopen, maar zelfs al komt het nooit meer van nieuw werk: hij heeft in elk geval twee waanzinnig mooie albums gemaakt en daar moeten we misschien maar tevreden mee zijn. Maar ergens blijft het gevoel knagen dat deze man lang niet alles uit zijn immense talent heeft weten te slepen. En dat is even zonde als frustrerend.

UPDATE 20 mei: Een paar lezers wezen me erop dat Damien tijdens een recente show in Dublin meldde dat er in de herfst zowaar een nieuwe plaat aan zou komen. In theorie goed nieuws, maar hij beloofde me in 2010 in Reykjavik precies hetzelfde en ook op Best Kept Secret in 2013 hintte hij al nadrukkelijk dat er nieuw werk aankwam – tot dusverre zonder tastbaar resultaat. Laten we dus nog niet te vroeg juichen, maar er is weer een sprankje hoop!