Tori Amos en klassieke muziek, dat gaat uitstekend samen. Met het in 2011 verschenen album Night Of Hunters daagde ze haar trouwste fans uit met behoorlijk complexe en vaak breed uitgesponnen klassieke composities. Dit jaar is Tori Amos terug met relatief lichtere kost. Haar nieuwste cd Gold Dust bevat liedjes van de afgelopen twintig jaar die aangevuld zijn met de klanken van het Nederlandse Metropole Orkest. Rotterdam kreeg de eer om de première van deze samenwerking te presenteren in De Doelen. Maar is zo’n orkest wel een meerwaarde? Biedt de grote groep musici achter Tori Amos en haar vleugel het publiek nog wat meer dan alleen een prettig muzikaal behang?
Van Tori Amos hoef je geen greatest hits-shows te verwachten. Ze speelt waar ze zin in heeft. Vaak is dat een dwarsdoorsnede van haar carrière en wat extra aandacht voor de meest recente release. The Gold Dust Orchestral Tour komt daarom nog het meest in de buurt van een best of-show als je dit optreden vergelijkt met haar concerten in Carré en de Heineken Music Hall van de afgelopen jaren. De 49-jarige Tori Amos weet desondanks altijd te prikkelen door haar kenmerkende bevlogen manier van muziek maken, de vaak zwaarmoedige teksten en bovenal haar charisma en uitdagende bewegingen. Ze krijgt dan ook een staande ovatie als ze het podium betreedt.
Dan gaat er iets mis. Het concert is nog maar net begonnen en het allereerste nummer Flying Dutchman is zojuist ingezet. Maar Tori Amos kapt het liedje af. Verkeerde timing? Spanning? Perfectionisme? Het ijs is in ieder geval gebroken als Amos zich verontschuldigt tegenover het publiek: “I fucked up. They worked so hard and I’m not going to let them down”, zegt de Amerikaanse fel. De vele uren repeteren van het orkest moeten beloond worden met volmaakte uitvoeringen en die krijgt de zaal dan ook. Baker Baker, Marianne, Hey Jupiter en Jackie’s Strength klinken prachtig met de orkestrale begeleiding, maar toch ook vertrouwd en niet heel erg anders.
Adem
Bij het intro van Winter reageert de zaal direct met luid applaus. Muziek, tekst en emotie zorgen voor minutenlang kippenvel, het is dan ook één van de mooiste liedjes ooit gemaakt door een dame achter een piano. Om de schoonheid ervan in woorden uit te drukken kom je al gauw op clichés als ‘door merg en been’ uit, maar dat dekt de lading van deze ultieme uitvoering nog het meest. Tegen het einde is het gesnif in de zaal duidelijk hoorbaar. Gelukkig kunnen de bezoekers even op adem komen, want er volgt een pauze zoals ook bij klassieke concerten gebruikelijk is.
Bij terugkomst is de sfeer wat losser, zowel op het podium als bij de fans in de zaal. Er wordt gefloten als Tori Amos opkomt in een nieuwe outfit waarbij een bloot been zichtbaar is. Het orkest klinkt zelfverzekerder en meer op elkaar ingespeeld bij een prachtige versie van Yes, Anastasia. Nog steeds is het prettig wegdromen en in een roes meegevoerd worden in de wereld van de Amerikaanse artiest. Maar in dit tweede deel komen ook de duistere kanten in het Tori Amos-universum nadrukkelijker naar voren. Thema’s als religie, seks en de dood worden nooit geschuwd door Amos.
Gouden combinatie
Het meest fenomenale gedeelte in dit concert is het blok met achtereenvolgens Silent All These Years, Leather en Edge Of The Moon. De eerste songs van het twintig jaar geleden verschenen meesterwerk Little Earthquakes worden wederom enthousiast onthaald met een groots applaus. Laatstgenoemde is een recenter pareltje uit Amos’ klassieke fase. Het Metropole Orkest is superieur in het versterken van de bombastische gedeeltes van haar songs, maar kan het tijdens Edge Of The Moon ook op weergaloze wijze kleinschaliger begeleiden met enkel bijzonder fraai dwarsfluitspel.
Tegen het einde is het definitief duidelijk dat Tori Amos en het Metropole Orkest een gouden combinatie vormt. Niet alleen is het een passende omlijsting van haar muziek, maar het collectief is ook in staat de spanning extra op te voeren met aanzwellende strijkers of de sfeer te verhogen door het vollere geluid. En juist ook op gepaste momenten afstand houden en Amos haar eigen ding te laten doen zodat ze niet verdrinkt in het totaalgeluid. Soms zet de roodharige Amerikaanse in en valt het orkest haar bij, de andere keer is het tegenovergestelde scenario een voltreffer.
Samensmelting
Het is geen popmuziek met klassiek of klassiek met pop, maar een knappe samensmelting van muzikaal vernuft die op de cd net wat minder overtuigend naar voren komt, maar live in de sfeervolle setting van De Doelen des te meer indruk maakt. Er gebeurt ook zoveel op het podium dat je soms niet weet waar je moet kijken. Bloedserieus blijft het gelukkig ook niet de hele avond, Amos improviseert er op los als haar microfoon opnieuw bevestigd moet worden door een ‘roadie’. Een grappige, bijna ouderwetse serenade krijgt haar behulpzame man voor de kiezen.
Het korte en eveneens luchtigere Programmable Soda dat daarna halverwege de toegift klinkt, past in datzelfde plaatje. Alleen is dat geen geschikte afsluiter. Er komt dan ook een derde song die de avond in stijl uitluidt: Our New Year. Het einde van een voorstelling van een vrouw die zich elk nieuw jaar blijft ontwikkelen. De scherpe randjes, die haar eerste songs zo goed maken, zitten nu vooral in de gedrevenheid die ze live laat merken. Haar shows blijven – zeker in combinatie met dit orkest – een unieke belevenis die zelfs de meest nuchtere luisteraar emotioneel door elkaar kan schudden. Little Earthquakes is dan ook nog steeds de meest treffende omschrijving van wat Amos’ muziek met mensen kan doen.
Gezien op 1 oktober 2012 in De Doelen, Rotterdam
0 Reacties